Yeni model, dolar ve enflasyonu uçurdu

AKP iktidarı ‘e-muhtıra’dan kapatma davasına, Gezi eylemlerinden yolsuzluk soruşturmalarına kadar birçok ciddi krizle karşı karşıya kaldı ancak bunların hiçbiri ekonomiyi ‘yeni model’ kadar sarsmadı.

20 yıllık AKP İktidarı döneminde 2008 ekonomik krizi, Gezi eylemleri, 15 Temmuz darbe girişimi, pandemi gibi birçok dönüm noktası yaşandı ancak ne dolar kurunda ne enflasyonda son 1 yılda olduğu gibi sert yükselişler yaşanmadı.

2021 YÜKSELİŞ DÖNEMİ

Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 30 Kasım 2021’de ilan ettiği “yeni ekonomi modeli” sonrası ise dolar kuru uçarken enflasyon da rekor üstüne rekor kırdı. Kasım 2021’de dolar 10.54 lira; enflasyon yüzde 21.3 iken en son Kasım 2002’de yüzde 30’ları gören enflasyon Aralık 2021’e kadar bir daha bu seviyeleri görmemişti. Merkez Bankası’nın faiz indirmeye başlaması ve “yeni ekonomi modeli” ile ekonomik göstergeler iyice kötüleşti. Dolar kuru 18 liraya kadar çıkarken TÜİK’in açıkladığı yıllık enflasyon da yüzde 80’e ulaştı. Euronews, AKP iktidarı dönemini kapsayan 20 yılda yaşanan kriz ve önemli olaylarda dolar kuru ve enflasyon verilerini derledi. Buna göre AKP’nin iktidara geldiği Kasım 2002’de 1 dolar 1.61 TL ediyordu. 2007 yılında “367 krizi” olarak bilinen Anayasa Mahkemesi’nin cumhurbaşkanlığı seçimine dair kararı ve “e-muhtıra” olarak anılan Genelkurmay’ın gece yarısı açıklaması AKP’nin yaşadığı krizlerden biriydi. Bu dönemde dolar kuru 1.36 TL’ydi.

2 LİRANIN ALTINDAYDI

AKP’ye kapatma davası açıldığında ise dolar kuru 1.24 iken enflasyon yüzde 9.2 seviyesinde bulunuyordu. 2008 küresel ekonomik krizinde dolar kuru ve enflasyon mevcut seviyelerini korurken 2013’te Gezi Parkı eylemleri yaşandığında da dolar hâlâ 2 liranın altındaydı. Aynı dönemde enflasyon ise sadece yüzde 8.3’tü. AKP’nin ‘kumpas’ olarak nitelendirdiği 17-25 Aralık soruşturmaları döneminde de dolar 2.06, enflasyon yüzde 7.4’tü.

Brunson krizinde 5.8 liraydı

15 Temmuz 2016’daki darbe girişimi döneminde dolar kuru hâlâ 3 liranın altındaki yerini koruyordu. Enflasyon ise yüzde 8.8 düzeyindeydi. Dolar ancak Ekim 2016’da 3 lira barajını aştı. “Başkanlık sistemi”nin başlangıcı olarak kabul edilen 24 Haziran 2018 Cumhurbaşkanlığı seçimleri döneminde dolar 4.64 olurken enflasyon yüzde 15.4 oldu. Amerikalı rahip Andrew Brunson’un tahliye olduğu Ekim 2018’de ise dolar kuru 5.87 lirayı görmüştü. Kur, Covid-19 salgınının başladığı Mart 2020’de 6.33 lira; enflasyon ise yüzde 11.9 olmuştu. Merkez Bankası’nın yeniden faiz indirimlerine başladığı Eylül 2021’de ise dolar 8.53 lira; enflasyon ise yüzde 19.6 idi.