Yatırımlar frene bastı faizler coştu

Faizleri düşüreceği, ekonomiyi düzelteceği, vatandaşın refahını artıracağı iddiasıyla getirilen Cumhurbaşkanlığı Sistemi’nde faizler 4 kat arttı, kamu yatırımları hız kesti.

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile faizlerin düşeceği, yatırımların ve üretimin artacağı, belirsizliklerin son bulacağı vaat edilmişti. Ancak aradan geçen 4 yıllık dönemde faizler düşeceğine rekor düzeyde arttı. 4 yıllık dönemde faizler 4.1 kat, enflasyon 2.5 kat, kamu kurumlarının görev zararları 3.7 kat arttı.

VERGİLERDEN GİDİYOR

Bu dönemde kamu yatırımları azalırken, en büyük artışlardan biri 3.5 kat artışla temsil ve ağırlama giderlerinde yaşandı. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapıldığı 2018 yılının Ocak-Nisan aylarını kapsayan 4 aylık döneminde halkın vergilerinden faize 25 milyar 385 milyon lira para gidiyordu. Ancak, yeni sisteme geçişle birlikte 2019 yılından itibaren faiz ödemeleri her yıl hızla artmaya başladı. Ocak-Nisan dönemleri itibarıyla kamunun faiz ödemesi 2019 yılında 38.4, 2020 yılında 55.3, 2021 yılında 67.5, ve bu yıl 104 milyar liraya çıktı. Yeni sistemde faiz ödemelerindeki artış yüzde 309’a fırladı. Halkın vergilerinden faize giden paradaki artış, aynı dönemde enflasyonda gerçekleşen yüzde 153’lük (2.5 kat) artışın bile iki katını aştı.

KARA DELİK OLDU

Oysa Parlamenter Sistem’in uygulandığı bir önceki 4 yılda faiz giderleri adeta yerinde saymıştı. 2015 yılının ilk 4 aylık döneminde 24.2 milyar lira bütçeden faize ödenirken 2018 yılına gelindiğinde enflasyon artmasına rağmen faize yapılan ödeme 25.4 milyar TL oldu. Bu veriler, yeni sistemde faizin hızla kara delik haline dönüştüğünü gösteriyor.

Görev zararı 3.8 kat arttı

Dengeler bozulunca, bu dönemde kamu kurumları üzerinden ‘görev zararı’ adı altında bütçeden yapılan harcamalarda büyük artış yaşandı. 2018 yılının ilk 4 ayında kamu bankaları, BOTAŞ, TKİ, TMO, TCDD, Türk Şeker gibi kurumlara 20 milyar lira aktarılırken bu yıl bu tutar 3.8 kat artışla 74.6 milyarı aştı.

Faizden kısılan para yatırımlara akacaktı

Cumhurbaşkanlığı Sistemi ile birlikte faizler düşeceği için faizden kısılan paranın kamu yatırımlarına akacağı, bu sayede refahın artacağı ifade ediliyordu. Ancak enflasyonun yüzde 153 arttığı son 4 yıllık dönemde bütçeden yapılan sermaye giderleri (kamu yatırımları) harcaması sadece yüzde 64.9 artarak 36 milyar liraya çıktı. 2018’in ilk 4 ayında karayollarının bakım onarımına 682 milyon harcanabilirken bu yılın ilk 4 ayında para yokluğundan 288 milyon liralık yol bakımı ancak yapılabildi.