Uzmanlardan kolon kanseri uyarısı… 50 yaş altında daha da çok görülecek

Hazırlanan yeni raporlar ve yapılan araştırmalar son günlerde uzmanların birbiri ardına endişe verici açıklamalar yapmasına neden oluyor. Kanserin görüldüğü yaş aralığının değişikliğe uğraması ve 50 yaş altında vaka sayısının artış göstermesi bilim insanlarını alarma geçirdi.

Amerikan Kanser Derneği tarafından ocak ayında yayınlanan bir raporda kanserin, 65 yaşın üzerindeki kişilerde görülme sıklığı azalsa bile, 20’li, 30’lu ve 40’lı yaşlarındaki insanlar arasında kolorektal kanser oranlarının hızla arttığını öne sürüldü.

50 YAŞ ALTINDAKİ ERKEKLERDE KANSERDEN ÖLÜMLERİN SEBEBİ

Gastrointestinal Kanserler Merkezi’nin eş direktörü ve aynı zamanda Yale Kanser Merkezi’nde tıbbi onkolog olan Dr. Michael Cecchini, “Ne yazık ki her yıl daha büyük bir sorun haline geliyor” dedi. Cecchini, ayrıca sözlerine erken başlangıçlı kolorektal kanserlerin 1990’ların ortasından bu yana yılda yaklaşık yüzde 2 oranında arttığını ekledi: “Bu artış, kolorektal kanseri, Amerika Birleşik Devletleri’nde 50 yaşın altındaki erkeklerde kanserden ölümlerin en büyük nedeni ve 50 yaşın altındaki kadınlarda kanserden ölümlerin ikinci önde gelen nedeni haline getirdi.”

GENÇ OLDUĞU İÇİN TARAMA YAPILMADI

ABD’nin çok okunan gazetelerinden New York Times’ın hazırladığı haberde; 30’lu yaşlarında kolon kanserine yakalanan Marisa Peters, hastalığın nasıl teşhis edildiğini anlatıyor. Peters, aslında yıllardır tuvalete gittikten sonra tuvalet kağıdında kan, dışkısında değişiklikler ve kaka yapma dürtüsünü kontrol etmekte zorluk gibi semptomları yaşadığını belirtiyor.

Ama 30’lu yaşlarındaydı, sağlıklıydı ve fiziksel olarak aktifti. Herhangi bir karın ağrısı yoktu ve doktorlar bu semptomları hemoroit veya ilk oğlunun doğumundan sonra normal doğum sonrası değişiklikler olarak değerlendirdi. Peters, üçüncü çocuğunu doğurduktan ve dışkı kıvamında değişikliklerle birlikte rektum kanamasının kötüleştiğini gördükten sonra 2021’de bir gastroenterologu ziyaret ettiğinde, acil kolonoskopi yapıldı ve kolorektal kanser olduğu ortaya çıktı.

Belirtilerinin ilk ortaya çıkışının üzerinden dört ya da beş yıl geçmişti. Ancak Peters, yine de bir kanser teşhisi beklemiyordu.

Peters gibi genç yaşta kolon kanserine yakalanan vaka sayılarındaki trajik artış üzerine bilim insanları özellikle gençlerde kolorektal kanserin neden arttığı üzerine odaklandı.

RUTİN TARAMALAR İÇİN ÖNERİLEMEYECEK KADAR GENÇLER

Kolon ve rektum kanserleri pek çok benzerliğe sahip ve genellikle kolorektal kanser adı verilen tek bir kategoride toplanır. Ancak çalışmalar, teşhislerdeki artışın temel olarak rektal kanserlerdeki ve kolonun sol veya distal tarafında, rektumun yakınında bulunan kanserlerdeki artıştan kaynaklandığını gösteriyor.

UTHealth Houston’da doçent ve kanser araştırmacısı olan Caitlin Murphy, “Bu belki de neler olup bittiğini anlamak için önemli bir ipucu sağlayabilir” diyor.

Dr. Murphy, genç insanlarda kolorektal kanserlerin daha agresif olma eğiliminde olduğunu ve sıklıkla daha ileri bir aşamada bulunduğunu söylüyor. Ancak erken başlangıçlı kolorektal kanserden etkilenen insanların çoğu, rutin kanser taramaları için önerilemeyecek kadar genç.

Amerikan Kanser Derneği geçen yıl, 2023 yılında ABD’de yaklaşık 153 bin yeni teşhis konulacağını ve bunların 19.550’sinin 50 yaşın altındaki kişilerde olacağını öngörmüştü. Ancak 1990 civarında doğan kuşağının kolon kanseri riski şu anda bu bölgede doğan insanlarla karşılaştırıldığında iki kat daha fazla.

GENETİK HER ŞEYİ AÇIKLAMIYOR

Kanser normalden daha genç yaşta tespit edildiğinde, doktorlar genellikle bunun sorumlusunun genetik mutasyonlar olabileceğinden şüphelenir. Bazı moleküler çalışmalar, erken başlangıçlı kolorektal kanserlerdeki tümörlerin, yaşlı yetişkinlerdeki tümörlerle karşılaştırıldığında kanseri tetikleyen farklı mutasyonlara sahip olduğunu ileri sürüyor.

Dr. Cecchini, kolorektal kansere (hatta kanser öncesi polipe) sahip birinci derece bir akrabaya sahip olmanın riski artırabileceğini söylüyor. Ancak genetik değişikliklerin her şeyi açıklamadığını da belirtiyor.

Bazı araştırmalar, yaşam tarzı ve beslenme değişikliklerinin hem gençlerde hem de yaşlı yetişkinlerde artan kolorektal kanser oranlarıyla bağlantılı olduğunu gösteriyor. Yeni nesiller daha fazla kırmızı et, aşırı işlenmiş gıdalar ve şekerli içecekler tüketiyor ve daha sık alkol alırken; 1992 ile 1998 yılları arasında sigara içimi de arttı ve fiziksel aktivite de yıllardır azalıyor. Tüm bu faktörler de kanser riskiyle ilişkilendiriliyor.

İLAÇLAR İNCELEME ALTINDA

Uzmanlar, erken başlangıçlı kanserin başka çevresel etkenlerinin olup olmadığını araştırıyor. Örneğin, bazı küçük çalışmalar erken yaşta kolorektal kansere yakalanan kişilerin bağırsaklarında “iyi” ve “kötü” bakteriler arasında dengesizlik olduğu fikrine işaret ediyor.

Araştırmacılar bağırsak mikrobiyomunu değiştirebilen antibiyotik kullanımını, ağrı kesici olarak kullanılan steroid olmayan antiinflamatuar ilaçları, mide asidi sorunlarına karşı kullanılan proton pompası inhibitörlerini ve bağırsak yoluyla emilebilecek çeşitli psikiyatrik ilaçları da inceliyorlar.

Ayrıca bazı uzmanlar çevredeki toksik kimyasallara maruz kalmanın da sorumlu olabileceğine inanıyor. Örneğin, Dr. Murphy, uzun yıllar boyunca kolorektal kanser teşhis oranlarının Hispanik olmayan siyahiler arasında en yüksek düzeyde olduğunu, ancak araştırmaların bu kanserlerin 1990’larda ve 2000’lerin başında İspanyol olmayan beyaz insanlar arasında da daha fazla arttığını gösterdiğini söyledi.

Kanserdeki artışta coğrafi eşitsizlikler de oldukça etkili; uzmanlar Mississippi Nehri kıyısındaki şehir ve kasabalarda, Güneydoğu eyaletlerinde ve Appalachia’da daha fazla vakanın ortaya çıktığını görüyor. Bu durum arsenik, krom ve nikel gibi elementlere mesleki maruziyetle açıklanabilir. Bu elementler, söz konusu bölgelerde kömür üretiminde, kimya tesislerinde ve diğer endüstrilerde sıklıkla kullanılıyor.

Dr. Murphy, kanserin pek çok etkenle açıklanabileceğini belirtiyor: “Her şeyi açıklayacak tek bir silahın olacağını sanmıyorum. Bu bir sürü şeye bağlı.”

RİSK ALTINDA MISINIZ? NELER YAPABİLİRSİNİZ?

Kolon Kanseri Koalisyonu, kolorektal kanser konusundan dikkatli olmak için bazı önerilerde bulunuyor. Örneğin ailede birinci dereceden akrabada kolon veya rektum kanseri teşhisi varsa (ya da ailenin sağlık geçmişi hakkında bir bilgiye sahip değilken) açıklanamayan karın ağrısı, dışkıda değişiklikler gibi sorunlar yaşanıyorsa bir doktorla konuşup test yaptırmayı öneriyor.

Dr. Cercek, dışkıdaki DNA yoluyla kolorektal kanserlerin yüzde 92’sini tespit edebilen bir ev testinin de mevcut olduğunu, ancak kanser öncesi polipleri tespit etmede daha az hassas olduğunu ve herhangi bir dokuyu çıkarmak için kullanılamayacağını da belirtiyor.