TÜİK’le ilgili şüpheler artıyor: Enflasyon hesaplarında uçurum büyüdü

TÜİK’in temmuz ayı yıllık tüketici enflasyonu yüzde 79,6 olurken İTO, Türk-İş ve ENAG gibi kurumların hesapları ile TÜİK arasındaki makas arttı. Madde fiyatlarını da yayımlamayı bırakan TÜİK’in rakamlarına uzmanlar da tepkili.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) temmuz ayı yıllık tüketici enflasyonunu (TÜFE) yüzde 80’in altında açıklamasının ardından uzmanlar TÜİK’e yönelik eleştirilerini yoğunlaştırdı.

TÜİK verilerine göre, TÜFE’deki artış 2022 Temmuz’da bir önceki aya göre yüzde 2,37, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 79,6 olarak gerçekleşti. Bağımsız akademisyenlerin oluşturduğu Enflasyon Araştırma Grubu ise (ENAG) tüketici enflasyonunun temmuzda aylık yüzde 5,03, yıllık yüzde 176,04 olduğunu açıkladı.

TÜİK MADDE FİYATLARINI YAYIMLAMAYI DURDURMUŞTU

Geçtiğimiz yılın sonlarından bu yana tartışmaların odağında olan TÜİK’in açıkladığı her yeni enflasyon verisi eleştirilerin daha da yoğunlaşmasına sebep oldu. Nisan ayında ortalama ürün fiyatlarını yayımlamayı bırakan TÜİK’e yönelik eleştiriler bu dönemden sonra daha da arttı.

Bu yılın nisan ayına kadar Türkiye genelinde satılan 400’den fazla ürünün ortalama fiyatını TÜİK verileri sayesinde takip edilebiliyor, hangi ürünlere ne kadar zam geldiği buradan öğrenilebiliyordu. Ancak TÜİK bu ürünlerin ortalama fiyatlarını yayımlamayı bırakarak bunun yerine madde grupları açıklamaya başladı. Bu da TÜİK’in enflasyon hesabı üzerindeki kamuoyu denetimini daha da zorlaştırdı.

MAKAS AÇILIYOR

Öte yandan Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) ve TÜİK verileri arasındaki makas uzun bir süredir açık olmasına rağmen, resmi enflasyonun öncü verileri olarak kabul edilen TÜRK-İş gıda enflasyonu ve İstanbul Ticaret Odası (İTO) İstanbul enflasyonu verileri ile TÜİK enflasyonu arasındaki makasının da açılması dikkat çekti.

TÜİK enflasyonu geçtiğimiz ay yüzde 79,6 olarak gerçekleşirken İstanbul Ticaret Odası (İTO) İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksine göre ise İstanbul’un enflasyonu temmuzda yıllık bazda ise yüzde 99,1’e aylık ise 4,09 olarak gerçekleşti. Böylece temmuz ayında iki ölçüm arasındaki fark 19,5 puana ulaştı.

İTO, İstanbul’da satılan ürünleri, TÜİK ise Türkiye genelindeki ürünleri referans aldığı için arada bir miktar farkın olması normal kabul edilse de son dönemde iki veri arasındaki makasın açılması da uzmanların TÜİK’e yönelik eleştirileri artırmasına neden oldu.

Bilkent Üniversitesi öğretim üyesi, TCMB eski başekonomisti Hakan Kara, konu ile ilgili Twitter’da paylaştığı grafikte 2022’de TÜİK ve İTO verileri arasındaki makasın aşırı büyüğünü ortaya koydu.

Kara, “TÜİK enflasyonu ile İTO İstanbul enflasyonu tarihsel olarak birlikte hareket eder. Son dört ayda 19,5 puana ulaşan fark dikkat çekici” değerlendirmesinde bulundu.

Konu ile ilgili sosyal medya hesabından değerlendirmelerde bulunan ENAG kurucusu Prof. Dr. Veysel Ulusoy da, “Hatalı fiyat endeksi halkı fakirleştirir, krizden çıkışı engeller, özünde hastalıktır” dedi.

GIDA ENFLASYONU HESAPLAMALARINDA BÜYÜK FARK

Diğer taraftan gıda enflasyonu konusunda da kuruluşların açıkladığı rakamlar birbirlerinden farklılık gösterdi. Temmuz 2022 gıda fiyatlarında ENAG gıda fiyatlarındaki aylık artışı yüzde 9,9 Türk-İş yüzde 7, İTO yüzde 4,83 olarak hesapladı. TÜİK’e göre ise aylık gıda enflasyonu yüzde 3,15 olarak gerçekleşti.

TÜRK-İş’in Ankara üzerinden yaptığı hesapta yıllık mutfak enflasyonunu yüzde 128,4 olarak hesaplarken İTO’ya göre ise yıllık gıda enflasyonu yüzde 107,16 olarak gerçekleşti. TÜİK’in yıllık gıda enflasyonu ise yıllık yüzde 94,5’te kaldı.

TÜİK’E GÖRE GİYİM VE AYAKKABIDAKİ YILLIK ARTIŞ YÜZDE 32,6

Öte yandan TÜİK’in alt endekslerindeki fiyat artışı hesaplamaları da tartışma yarattı. Örneğin içerisinde kargo ücreti, cep telefonu, internet ve telefon aboneliği gibi ürünlerin bulduğu haberleşme ana grubundaki yıllık fiyat artışı yüzde 25 olarak hesaplandı. Aynı şekilde eğitim grubundaki artış yüzde 26, giyim ve ayakkabı grubundaki artış yüzde 32,6 olarak hesaplandı.