Spedkülatif hareketler borsayı kilitledi

Sert satışların ardından hisselerin alıcı bulamadığı borsada piyasa kilitlendi Piyasada nakit olmadığına dikkat çeken uzmanlar, aracı kurumlara ilişkin şu anda sistematik bir risk olmadığını ancak bazı patronların zarar edeceğini belirtiyor.

Bir hafta önce  tarihi zirve seviyesini 3.715 puanla yenileyen Borsa İstanbul’da yaşanan çöküş büyük tartışmaları da beraberinde getirdi. Zirveden yüzde 15 uzaklaşan BIST 100 endeksi 565 puanlık kayıpla 3.150 puan seviyesini test etti. Son bir haftada yaşanan sert düşüş paniğe ve manipülasyon iddialarına neden olurken, pazartesi akşamı regülatörler ve aracı kurumlar  krizi aşmak için olağanüstü toplandı.

TEMİNAT SORUNU VAR

ABD’li yayın kuruluşu Bloomberg’e konuşan konuya yakın bir yetkili, öncelikle likiditede bir çözüm bekleneceğini ve gerekmesi durumunda da en az müdahaleyle tedbir alınacağını kaydetti. Tahta kapatmanın gündemde olmadığını dile getiren yetkili, aracı kurumlara ilişkin sitematik bir riskin de  olmadığını belirtti.  Yetkili, ancak bazı patronların bu süreçte zarar etmesinin kaçınılmaz olduğunu da dile getirdi. 5 Temmuz-13 Eylül tarihleri arasında yaklaşık yüzde 170 oranında olağanüstü yükseliş kaydeden bankacılık endeksi, son 7 günde yüzde 30 değer kaybetti. Bazı analistler aracı kurumların teminat tamamlama yükümlülüklerinin arka arkaya üç gün boyunca günlük 1.5 milyar lirayı geçtiğini, aracı kurumların takası tamamlayamadığını aktardı. Yaşanan teminat sorunları piyasada sıkışıklık yaratırken, dün öğleden sonra Takasbank, Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’nda (VİOP) bankaların dayanak varlıkları için işlem teminatı hesaplamalarında kullanılan risk parametrelerinin piyasa koşullarını dikkate alarak güncellendiğini duyurdu. Analistlere göre teminat limitlerinde yapılacak bu değişiklik oluşan sıkışıklığa kısa vadeli çözüm olabilir. Ancak hisse senedi piyasaları geçici olarak sakinleşse de düzelme  zaman alacak.

Bu arada Borsa İstanbul, bugünden itibaren, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası paylarındaki açığa satış, kredili işlem yasağını kaldırdığını duyurdu.  Düzenlemenin etkisiyle Borsa İstanbul günü yüzde 2.44 yükselişle 3.277 puandan günü tamamladı.

Gerçek yatırımcı zarar gördü

Borsa analisti Berrin Önder, piyasalarda özelikle negatif faizin yatırımcıları riskli arayışlara soktuğunu vurguluyor. Önder, “Banka hisse senetlerinde başlayan hareket büyük bir merak uyandırdı ve kamu kaynaklı olduğu düşünüldü. Ve diğer hisselere de yayıldı. Ancak piyasalar birçok etkeni barındırır. Ve kontrol edebilmek çok zordur. Spekülatif hareketler de her zaman zarara yol açar. Gelinen noktada piyasa kilitlendi ve aracı kurumlar ve gerçek yatırımcılar dahi zarar gördü” diye konuştu.

Saadet zinciri gibi işledi

Noorcm Menkul Değerler Araştırma Birim Müdürü Arzu Toktay “Tabii son süreçte hisse senedi piyasasına giren paranın sağlıklı bir şekilde oluşmuş bir para olmaması ve daha çok kredili işlemlerle Vadeli İşlemler Piyasası ve spot piyasa arasında oluşan bir saadet zinciri denebilecek bir işleyiş ile gerçekleştirilmiş olması şu günlerde yaşadığımız sert satışların sebebi olarak görünüyor” diyor.

Neler oldu ?

1-PIYASALARDA özelikle negatif faiz yatırımcıları riskli arayışlara sokuyor. Faiz dışında tek seçenek olarak borsa kaldı. Bu du­rumu dile getiren Hazine ve Maliye Bakanı Nuret­tin Nebati, vatandaşın borsaya yatırım yaparak kazanacağına dair açıklama yaptı.

2-YUKARIDAKİ ger­çeklerden yola çıkan borsanın büyük oyuncuları ise ellerin­de büyük paralar olmasa bile kendi kendini besle­yen bir sistem kurdular. Bu sistemi kurarken başta Varlık Fonu olmak üzere devletten destek aldıkları da iddia edildi. Sektör ola­rak da bankacılık seçildi.

3 –OYUNCULARIN en büyük dayanağı bu sistem ile hissele­rin piyasada alınıp satılan kısmını ele geçirmiş olmalarıydı. Yani yükselen hisseler karşısında satıcı kalmamıştı. Hisse fiyatı yükseldikçe VİOP’tan elde edilen teminat fazlası ile el atılan hisselerde tavan­lar sürdürülüyordu.

4 –VİOP’tan kazandığı­nı spot piyasada his­se senedine yatıran yani elinde yeterli nakdi olmayan yatırımcı­lar da borsada hisselerini satmak zorunda kaldı. Veya aracı kurumlar bu yatırımcıların hisselerini satarak teminat açıklarını tamamlamaya başladılar.

5 -SON olarak olup bitene Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) seyirci kalması büyük tepki topluyor. Bazı hisselerde yüzde 2-3 yükse­lişlerde şirketten açıklama isteyen SPK bu hareketler olurken bankalardan her­hangi bir bilgi istemedi.