Rusya’nın tahıl anlaşmasını askıya alması Türkiye’yi nasıl etkileyecek?

Rusya’nın, ağustostan bu yana 9,2 milyon tondan fazla tahılın taşındığı anlaşmayı askıya alması, iç piyasada gıda fiyatlarında yeni riskler oluşturdu. Sozcu.com.tr’ye konuşan uzmanlar buğdaya dayalı tüm gıda ürünlerinde yeni zamlar yaşanabileceğini, ayçiçeği, mısır ve arpada da sıkıntılı günlerin kapıda olduğunu anlattı.

Rusya’nın, Ukrayna hububatını dünya pazarına ulaştıran Karadeniz tahıl anlaşmasını askıya aldığını duyurması, Türkiye’nin ithalat faturasını kabartarak iç piyasada yeni zamlara neden olabilir.

Bunun ilk işareti, Rusya’nın kararının ardından küresel buğday fiyatlarının yüzde 5 artarak iki haftanın zirvesine yükselmesi oldu. Buğday fiyatları bugün günün erken saatlerinde 8,9 dolara yükselerek 14 Ekim’den bu yana en yüksek seviyeyi gördü.

Yaklaşık 10 gün önce 470 bin ton buğday ithal eden Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) kasım ayında 470 bin ton daha buğday ithal etmesi bekleniyor.

Sozcu.com.tr’ye konuşan TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Başkanı Baki Remzi Suiçmez, Rusya’nın kararı sonrası buğday fiyatlarındaki artışın sürmesinin beklendiğini söyledi ve bu durumun iç piyasada buğdaya dayalı tüm gıda ürünlerinde yeni fiyat artışları yaratma riski olduğunu anlattı.

Suiçmez, yalnızca buğday değil, gübre, ayçiçeği, mısır ve arpada da sıkıntılı günlerin kapıda olduğunu vurguladı.

Sozcu.com.tr’ye konuşan Ulusal Hububat Konseyi Başkanı Özkan Taşpınar ise, Türkiye’nin devreye girip anlaşmanın yeniden sağlanacağı konusunda iyimser.

BUĞDAYA DAYALI ÜRÜNLER İLE AYÇİÇEĞİNDE ALARM

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) üç gün önce açıkladığı 2022 yılı bitkisel üretim ikinci tahminlerine göre, buğday üretiminin bir önceki yıla göre yüzde 11,9 artarak 19,8 milyon tona çıkması bekleniyor.

Türkiye’nin iç piyasadaki tüketim için ihtiyaç duyduğu buğday miktarı ise 20 milyon ton.

Açıklanan son dış ticaret verilerine göre ise, Türkiye’nin buğday ithalatı 2022 Ocak Eylül aralığında 2021’in aynı dönemine göre yüzde 42 artışla 3,8 milyar dolara yükseldi.

ZMO Başkanı Suiçmez, “Yani Rusya’nın tahıl anlaşmasını askıya alma kararı, ithalat faturasının oldukça kabarık bir döneme denk geldi. Bu faturanın daha da kabaracağı açık. Böyle bir ortamda tahıl koridorunun sonlanması, Türkiye’nin buğday maliyetini artırarak buğdaya dayalı tüm gıda ürünlerinde zamları gündeme getirecek” dedi.

Suiçmez, “Yaşanan sorun buğday ile sınırlı kalmayacak. Ayçiçeği, mısır ve arpa yine Ukrayna’ya bağımlı olduğumuz ürünler ve gübrede de bizi sıkıntılı günler bekliyor” diye konuştu.

‘İHTİYAÇ DUYULAN MİKTAR DÜŞÜK AÇIKLANIYOR’

Rusya’nın kararının yanı sıra ABD’de yaşanan kuraklık nedeniyle rekoltenin azalmasının da buğday fiyatlarını yukarı yönlü baskıladığını anlatan Suiçmez, ne yapılması gerektiği konusunda ise şunları söylüyor:

“Yıllar boyunca artan nüfusa rağmen, tüketim için ihtiyaç duyulan miktar hep 20 milyon tonda sabit bırakılarak açıklandı. Tüketim için ihtiyaç duyulan miktar çok daha yüksek, üretim ise resmi tahminlerin çok gerisinde.

Şu aşamada savaşın bitmesi en iyi çözüm. Ancak, her geçen gün artan ithalat maliyetleri yerine, o kaynağı çiftçiye vererek kendimize yeten hububatı üretebiliriz.

Dolayısıyla sürekli 20 milyon ton olarak açıklanan iç piyasadaki tüketim miktarı, kendimize yeterlilik miktarı yeniden gözden geçirilerek artırılmalı ve dışarıya bağımlılığı azaltmak için içeride üretimin desteklenmesi en somut çözüm.”

ULUSAL HUBUBAT KONSEYİ: İÇ PİYASAYI ETKİLEMEZ

Ulusal Hububat Konseyi Başkanı Özkan Taşpınar ise sozcu.com.tr’ye yaptığı açıklamada, Türkiye’nin ithal ettiği buğdayın mamul madde haline getirilip ihraç edildiğini; Rusya’nın kararı sonrası küresel buğday fiyatlarında belli bir hareketlenme yaşanacağını ancak iç piyasayı etkilemeyeceği öngörüsünde bulundu.

“Türkiye’nin yine devreye gireceğini, tarafların bir araya gelmesini sağlayacağını ve tahıl koridorunun yeniden açılacağını düşünüyorum” diyen Taşpınar, “Böyle olursa gübre fiyatlarında gerileme bile görebiliriz” diye konuştu.

9,2 MİLYON TON TAHILIN YÜZDE 16’SI TÜRKİYE’YE GELDİ

Öte yandan, küresel gıda krizinin çözümü için Türkiye’nin koordinasyonunda yürütülen Karadeniz Tahıl Girişimi, 22 Temmuz’da İstanbul’da Ukrayna, Rusya, Türkiye ve Birleşmiş Milletler (BM) arasında imzalanmıştı.

Rusya’nın anlaşması askıya aldığını duyurmasının ardından Birleşmiş Milletler, Türkiye ve Ukrayna tahıl anlaşmasına devam edeceklerini ve bugün 16 geminin anlaşma kapsamında ilerlemesini sağlayacak bir hareket planı oluşturdu.

Tahıl koridorundan şimdiye kadar 408 gemi ile 9,2 milyon tondan fazla tahıl taşındığı belirtiliyor.

Sevkiyatı gerçekleştirilen tahılların yüzde 47’si Avrupa’ya, yüzde 20’si Asya’ya, yüzde 16’sı Türkiye’ye, yüzde 13’ü Afrika’ya ve yüzde 4’ü ise Orta Doğu’ya gitti.