Grizu patlaması nedir, nasıl oluşur?

Bartın’daki Türkiye Taşkömürü Kurumu Amasra Müessese Müdürlüğü’nde yer altında meydana gelen patlamanın ilk belirlemelere göre grizu patlaması olduğu değerlendiriliyor. Grizu, metan gazı ile havanın karışımı olarak adlandırılıyor. Metan gazı ocak ortamında yüzde 5,4 ile 14,8 arasında bulunduğunda grizu patlamasına yol açabiliyor.

Kömür madenciliğinin en önemli sorunlarından biri olan grizu patlamaları, ülkemizde defalarca meydana geldi; can ve mal kayıplarına neden oldu. Grizu patlamaları hiçbir zaman yüzde 100 önlenemiyor, ancak alınan önlemler sayesinde olası tehlikeler en aza çekilebiliyor.

GRİZU PATLAMASI NEDİR?

Metan gazı renksiz ve kokusuz bir gazdır. Yandığında, koşullara göre, mavi, soluk mavi ve hatta beyaz renk bile verebilir. Metan gazı, kömürün oluşumundan itibaren kömürün içinde veya çevre kayaçlarda sıkışmış olarak bulunmaktadır. Kömür üretimi sırasında ise, yeraltı çalışma yerlerine, kömürden veya çevre kayaçlardan sızarak tehlikeli bir ortamın oluşmasına neden olmaktadır.

Grizu patlaması havada %5-15 arası metan bulunduğunda, en şiddetli patlama ise havada %9-9.5 civarında metan bulunması halinde meydana geliyor.

Grizu patlamasının olabilmesi için üç etkenin bir araya gelmesi gerekir. Bunlar; metan gazı, oksijen ve karışımın patlamasına neden olan bir kıvılcım veya bir ısı kaynağıdır.

GRİZU PATLAMASININ ÖNÜNE NASIL GEÇİLİR?

– Metanın drenaj ile önceden tahliyesi tercih edilmelidir.

– Grizulu madenlerde doğal havalandırma yerine mekanik havalandırma yapılmalıdır.

– Ortamdaki metanın tahliyesini sağlamaya yeterli havanın geçişine imkan verecek kesitte taban, tavan yolları oluşturulmalıdır.

– Aynaların havalandırılmasında temiz hava kullanılmalıdır.

– Çalışma alanında havalandırma doğal havalandırma ile aynı yönde yapılmalı ve ters havalandırmadan kaçınılmalıdır.

– Maden, içerideki havanın dışarıya çıkacağı şekilde emici fanla havalandırılmalıdır.

– Tali havalandırma yalnızca hazırlık işlerinde uygulanmalı, üretim panoları ana havalandırma sistemine bağlanmalıdır.

– Havalandırma kapıları düzgün ve sağlam şekilde kurulmalıdır.

– Hava kaçakları minimum seviyeye indirilmelidir.