ABD, İran ve AB’den peş peşe nükleer açıklamaları

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, AB Dışişleri Bakanları Toplantısı için gittiği Çekya’da, ABD tarafından İran’a gönderilen nükleer anlaşma metni için her iki ülkeden “makul yanıtlar” aldıklarını açıkladı. Beyaz Saray’dan ise müzakerelere ilişkin, “İran’ın büyük ölçüde anlaşmayla hiç ilgisi olmayan bazı taleplerinden vazgeçmeye istekli olması nedeniyle, son haftalarda ve aylarda olduğundan daha yakın olduğumuza inanıyoruz” açıklaması yapıldı.

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Çekya’nın başkenti Prag’da düzenlenen AB Dışişleri Bakanları Toplantısı sonrasında, ABD ve İran arasında değerlendirmelerin devam ettiği nükleer anlaşma hakkında açıklamada bulundu.

Borrell yaptığı açıklamada, ABD’nin nükleer anlaşmaya geri dönüş için İran’a sunduğu metin için İran ve ABD’den “makul” yanıtlar aldıklarını belirterek, “Önümüzdeki günlerde bu ivmeyi kaybetmeyeceğimizi ve anlaşmayı tamamlayabileceğimizi umuyorum” dedi.

Borrell ayrıca anlaşmanın ortak bir zeminde değerlendirildiğini bildirerek, “Herkesin endişelerini dikkate alan bir anlaşma metnimiz olduğu açık” ifadelerini kullandı.

ABD’DEN AÇIKLAMA

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Stratejik İletişim Koordinatörü John Kirby, çevrimiçi olarak gazetecilerin sorularını yanıtladı. İran ile nükleer anlaşmaya geriş dönüş müzakerelerine değinen Kirby, ABD’nin 2015 İran nükleer anlaşmasının yeniden uygulanabileceğine dair umutlu olmaya devam ettiğini ve konuyla ilgili müzakereler konusunda iyimser olduğunu belirtti.

Kirby, “İran’ın büyük ölçüde anlaşmayla hiç ilgisi olmayan bazı taleplerinden vazgeçmeye istekli olması nedeniyle, son haftalarda ve aylarda olduğundan daha yakın olduğumuza inanıyoruz” ifadelerini kullanarak, “Bu nedenle, işlerin doğru yönde ilerlemeye devam edebileceği konusunda ihtiyatlı bir şekilde iyimseriz” dedi.

Kirby ayrıca, ABD’nin İran’a nükleer anlaşmaya ilişkin verdiği yanıta Avrupa Birliği’nden (AB) ya da İran’dan henüz bir yanıt gelmediğini açıkladı.

İRAN: NÜKLEER ANLAŞMA İÇİN DAHA GÜÇLÜ BİR METNE İHTİYACIMIZ VAR

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ise, Rusya’nın başkenti Moskova’da Rus mevkidaşı Sergey Lavrov ile düzenlediği ortak basın toplantısında, “Viyana’da uzun soluklu müzakereler yapıldı. Hedefimiz iyi, güçlü ve istikrarlı bir anlaşmaya varmak. ABD tarafının gerçekçiliği ile iyi bir anlaşmaya varmayı umuyoruz” demişti.

Nükleer anlaşma için daha güçlü bir metne ihtiyaç duyduklarını vurgulayan Abdullahiyan, ABD’nin nükleer anlaşmaya geri dönüş için sunduğu metni inceleme sürecinin devam ettiğini belirterek, “Eğer ABD gerçekçi olur ve var olan metin daha da güçlendirirse anlaşmaya varma ihtimalimiz uzak değil” ifadelerini kullanmıştı.

Abdullahiyan, “Uzmanlarımız ABD’nin İran’a yanıt olarak gönderdiği önerilerini dikkatle inceliyor. İran’a yönelik yaptırımların kaldırılması ve ABD’nin yeniden anlaşmadan ayrılmayacağına ilişkin garantiler konusunda daha güçlü bir metne ihtiyacımız var. ABD gerçekçi davranır ve mevcut metni güçlendirirse anlaşma uzak değil” demişti.

NÜKLEER ANLAŞMAYA DÖNÜŞ MÜZAKERELERİ

Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyinin 5 daimi üyesi (İngiltere, ABD, Çin, Fransa, Rusya) ve Almanya ile İran arasında 2015 yılında “Kapsamlı Ortak Eylem Planı” adı verilen ve İran nükleer faaliyetlerinin denetlenmesini içeren anlaşma imzalanmıştı. Eski ABD Başkanı Donald Trump 2018 yılında tek taraflı olarak anlaşmadan çekilmiş, İran yönetimi de nükleer faaliyetlerini anlaşma öncesine döndürmüştü. Bunun üzerine ABD yönetimi, İran’ı ağır ekonomik yaptırımlarla hedef almıştı.

Nükleer anlaşmaya dönüş için Avusturya’nın başkenti Viyana’da Nisan 2021’de İran, Fransa, Rusya, Çin, İngiltere ve Almanya arasında müzakerelere başlanmıştı. ABD Başkanı Joe Biden’ın Kasım 2021’de göreve başlamasıyla ABD’nin de anlaşmaya dönmesi için görüşmeler yürütülüyordu ancak müzakereler geçtiğimiz mart ayında farklı nedenlerle durdurulmuş, bu ayın başlarında yeniden başlamıştı.

Avrupa Birliği (AB) Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Joseph Borrell’in 9 Ağustos’ta 2015 İran nükleer anlaşmasına ilişkin sunduğu nihai taslak metne, İran ve ABD’nin cevap vermesinin ardından taraflar verilen cevapların değerlendirme sürecine girmişti.