Validebağ Korusu için bilirkişi raporu tamamlandı: Ekolojik zenginliğini kaybeder

1. derece doğal sit koruması altında olan İstanbul Üsküdar’daki Validebağ Korusu’nu Millet Bahçesi’ne dönüştürmek üzere hazırlanan imar planlarının iptali istemiyle açılan davada bilirkişi raporu çıktı. Raporda, Millet Bahçesi Peyzaj Projesi’nin uygulanması durumunda Validebağ Korusu’nun ekolojik zenginliğini kaybedeceğine dikkat çekildi.

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, gönüllüler ve çevre sakinleri; İstanbul’un son yeşil alanlarından Validebağ Korusu’na yapılmak istenen Millet Bahçesi’nin 2021 Nisan ayında askıya çıkarılan imar planlarının iptali için dava açmıştı.

İstanbul 6. İdare Mahkemesi’nde görülen dava kapsamında bilirkişi raporu hazırlandı. İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Şehir ve Bölge Planlama Bölümü ve Peyzaj Mimarlığı Bölümü’nden üç akademisyenin hazırladığı raporda, korunun doğal yapısının bozulmaması, insan faaliyetlerinden etkilenmemesi, doğal ve ekolojik süreçlerin devamlılığın sağlanması için zorunlu haller dışında koruda herhangi bir yapılaşma eyleminin olmaması gerektiğine dikkat çekildi.

Validebağ Korusu’nun olduğu gibi korunmasının bir zorunluluk olduğu vurgulandı.

“EKOLOJİK ZENGİNLİK KAYBOLUR”

Raporda, Millet Bahçeleri Rehberi’nde “Millet Bahçesi’nde koruluklar, mesire alanları ve çayır alanları önerilebilir” ibaresi yer aldığı aktarılarak şu değerlendirme yapıldı:

“Burada vurgulanan kentin ekolojik yapısını güçlendirmek için millet bahçelerinde yeni koru alanları yaratılabileceğidir. Koru alanlarının kent içerisindeki oranının artırılmasına vurgu yapılmaktadır.

Validebağ örneğinde ise bu durum tam tersidir. Nitekim var olan bir ekolojik kaynak olan koru alanı, millet bahçesi projesi adı altında ekolojik nitelikleri zarara uğratılarak herhangi bir park statüsüne indirgenmektedir ki bu koru alanı aynı zamanda nitelikli doğal koruma alanıdır.

Millet Bahçesi Peyzaj Projesi’nin uygulanması durumunda Validebağ Korusu ‘orman’, ‘doğal nitelikli yeşil alan’ ve ‘koruma alanı’ vasıflarını diğer bir ifade ile ‘ekolojik zenginliğini-değerini kaybederek’ bir millet bahçesi-park kategorisine indirgeneceği açıktır.”

“ANALİTİK DEĞERLENDİRME SÜRECİNDEN GEÇMEMİŞ”

Raporda millet bahçesi için hazırlanan plan raporundaki “Analiz ve Araştırma Çalışmaları”nın sıradan bir alandaki imar planında olması gereken değerlendirmelerden bile uzak olduğu vurgulandı.

Dava konusu imar planlarının yeterli analitik değerlendirme sürecinden geçmediği, plan kararlarının analiz ve sentez çalışmalarına dayanan gerekçelerinin oluşturulmadığı belirtildi.

13 ANITSAL AĞAÇ

Raporda yer alan verilere göre koruda doğal ve egzotik türlerden oluşan 3 bin 419 ağaç ve ağaççık bulunuyor. 3 bin 419 ağaçtan iki erguvan, iki fıstık çamı, dört sakız, bir meşe olmak üzere 13 adedi anıtsal ağaç vasfı taşıyor. Koruda 89’u odunsu olmak üzere 125 tür bitki belirlenirken, 2004-2014 envanterine göre 119 kuş türü tespit edilmiş.

“DEVASA UZUNLUKTA BİSİKLET AĞI DOĞRU OLMAZ”

Raporda dikkat çeken diğer tespitler özetle şöyle:

* Korunun doğal dokusu içerisinde yer alan ince patikaların, toprak yolların kimliğinin değiştirilerek bir park mantığında malzeme ile kaplanıp genişletilerek bir de bisiklet kullanımına açılması, korunun her yerine insan erişiminin ve aktif rekreasyonun getirilmesi anlamına gelmektedir.

* Koru içerisinde önerilen en geniş granit plak taşlı yollardan en dar dişli kum malzemeli yollara kadar bisiklet yollarının geçirilmesi, devasa uzunlukta bir bisiklet ağı yaratmaktır.

* Koru kavramının özüne, ekosistem bütünlüğüne aykırı olmakla birlikte kullanıcı güvenliği açısından da sakıncalı bir durumdur. Koru statüsünde olmayan bir park projesi için bile olsa böylesi bir bisiklet hattı tasarımının doğru olmayacağı açıktır.

“AĞAÇLARIN KÖKLERİNE HASAR VERİLECEK”

* Yeni önerilen fitness alanları ile genişletilen yolların-sert yüzeylerin bir kısmının ağaç sembolleri üzerinde olduğu görülmektedir. Bu, doğal koruma alanı ya da koru için kabul edilebilecek bir durum değildir.

* Doğrudan üzerinde olmadıkları kenarından geçtikleri ağaçlar açısından konuyu ele aldığımızda da yolların yeniden inşası sürecinde bu ağaçların köklerine hasar verilecek, toprak-su dengeleri bozulacaktır.

“AMFİ TİYATRO YAPILMASI UYGUN DEĞİL”

* Proje önerisinde yer alan önemli bir yapısal eleman da amfi tiyatrodur. Altyapı kurgusunda demirli beton ve betonarme perde temeli olduğu görülmektedir. Bu tip yapısal bir öğenin kaplayacağı alan ve zemine yapacağı yükün yanı sıra kullanıcı miktarında artışa sebebiyet verecek olması nedeniyle amfinin yapılması uygun değildir.

“AYDINLATMA İÇİN BÜYÜK ÖLÇEKLİ KAZILAR GEREKİR”

* Millet Bahçesi Peyzaj Projesi raporunda 3-4 metre yükseklikteki aydınlatma elemanlarının 15 metre aralıklarla konumlandırılmış olduğu belirtilmektedir. Validebağ Korusu’nun “korunur olma durumu” ile bu aydınlatma sistemi önerisi tam bir zıtlık içerisindedir.

“YOLLAR İLE PARÇALANIR, YIKIMA İLERLER”

* Aydınlatma sisteminin fauna ve flora üzerindeki olumsuz etkileri olacağının yanı sıra inşaatında korudaki hassas ekolojik dengelere zarar vereceği dikkate alınmalıdır.

* Yolların yeniden yapılanması, yol hatları boyunca önerilmiş olan aydınlatma altyapısının tesisi, bisiklet hatlarının geçirilmesi derken Validebağ Korusu’nun yollar ile parçalanmış ekosistemlere sahip olacağı ve yıkıma ilerleyeceği görülebilmektedir.