Topkapı Sarayı’nda Cariyeler Taşlığı ve Hamamı ziyarete açıldı

Çalışmalar kapsamında Cariyeler Taşlığı ve Cariyeler Hamamı ile Kuşhane Mutfağı, yeni sergileme düzeniyle ilk defa ziyarete açıldı. 

Yeni açılan bölümlerde, Milli Saraylar Koleksiyonları’ndan seçilen objeler ve dönemin karakteristik özelliklerini yansıtan silikon heykelle canlandırmalar yapıldı. 

“Restorasyonları tamamlanan bölümleri hızlı bir şekilde ziyaretçilerimizle buluşturmayı hedefliyoruz” 

Konuya ilişkin basın mensuplarına açıklamada bulunan Milli Saraylar Topkapı Sarayı Daire Başkanı İlhan Kocaman, “Topkapı Sarayı’nın restorasyonları tamamlanan bölümlerini hızlı bir şekilde ziyaretçilerimizle buluşturmayı hedefliyoruz. Bu doğrultuda Harem’de özellikle Cariyeler Taşlığı olarak bilinen kısımda Kadın Efendiler Dairelerinin, Cariyeler Koğuşunun ve Cariyeler Hamamı’nın olduğu bölümde restorasyonlarımız devam etmekte” dedi.

Kocaman, Cariyeler Hamamı’nda hamam kültüründe kullanılan yaklaşık 120 eserin sergilendiğini belirterek, şu bilgileri verdi: 

“Mabeyn Yolu olarak bilinen ve devamı olan Altın Yol’da da Kuşhane Mutfağı’nın tefrişini tamamladık. Kuşhane Mutfağı, padişahın özel mutfağıdır. Sarayda usul sadece bir mutfakta yemek pişirilir ve sarayın belli bölümlerinde sunumlara hazırlanır. İşte padişahın sofrası da Kuşhane Mutfağı dediğimiz mutfakta sunuma hazırlanır. Orada da sarayın mutfağına benzer, sunumunun olacağı şekilde tefrişini yaptık ve ziyaretçilerimizle buluşturduk.” 

Topkapı Sarayı’nın restorasyon sürecine 2019’da başladıklarına işaret eden Kocaman, “Özellikle gerek harem olsun, gerekse üçüncü avludaki bölümler olsun, bunların restorasyonlarını dönem dönem tamamladık ve üçüncü avluda bulunan Seferli Koğuşu, Hazine Koğuşu, Mukaddes Emanetler ile haremde Kara Ağalar, Padişah Daireleri’nin restorasyonları tamamlanmak üzere. İnşallah yakın zamanda ziyaretçilerimizle oraları buluşturacağız” diye konuştu. 

“400-500 yıllık bir yapı olmasından dolayı buranın elbette ki belli zorlukları var” 

İlhan Kocaman, Topkapı Sarayı’nın her yerini ziyaretçilere açmak istediklerini, fakat yapıların statik özellikleri, giriş çıkışları ve merdivenli olan bölümler sebebiyle ziyarete uygun olmadığını aktararak, şunları kaydetti: 

“Ziyarete açılabilecek bölümler veya ziyaretçinin girebileceği şekilde akışın olabileceği bütün mekanları, hızlı bir şekilde diğer ziyaretçilerimizle buluşturmak istiyoruz. Malum 400-500 yıllık bir yapı olmasından dolayı buranın elbette ki belli zorlukları var.

Saray, harem hayatının yaşandığı mekan olmasından dolayı da sarayda yaşayanların statülerine göre mekanlar belirlenmiştir. Bazı mekanlar örneğin valide sultan, hanım sultanlar, şehzadeler ve padişah kızlarına ait bölümler biraz daha ferah, geniş olurken, hizmet erbabı olarak bildiğimiz cariyelerin mekanları daha dar ve günümüze göre daha kullanışsız.

Ondan dolayı bu kısımların gezi düzeneği biraz daha zor olmakta. Öbür bölümler yani kadın efendiler veya valide sultanların dairelerinin restorasyonları hızla sürmekte ve yakın zamanda inşallah tamamlananları hemen ziyarete açacağız.” 

Sarayda cariyerlerin yaşam alanlarının genelde taşlığın çevresinde olduğunu söyleyen Kocaman, şu bilgileri verdi: 

“Orada hizmetlerini yürütürler, orada yatarlar. Çocuk yaşta oraya gelirler. Burada önce bir eğitim alırlar. Bu eğitimden geçen cariyelerin bazıları gözdeler olarak seçilir. Daha sonra ikbal olur ve padişaha hanım olurlar ve çocuk verdikleri için kadın efendi olur.

Bunlardan valide sultan olan da oluyor ve bazıları da daha sonra aldıkları eğitim doğrultusunda paşalarla, diğer devlet yöneticileriyle evlendirilerek saraydan çıkar. Bazıları ise sarayda kalır, hizmet erbabı olur.

Hizmet erbabı olanlar, hayatlarını burada sürdürdükleri için hastalanmaları halinde onlara has yine o taşlığın hemen altında Cariyeler Hastanesi yapılmıştır. Hastanenin hemen arkasında meyyit (cenaze) odası vardır. Vefatları halinde orada cenazeler yıkanır ve yine meyyit kapısı denilen bir kapıdan mezara götürülür.” 

Cariyeler Taşlığı, Cariyeler Hamamı ve Kuşhane Mutfağı hakkında 

Harem bölümünün en çok merak edilen bölümlerinden olan Cariyeler Taşlığı, Cariyeler Hamamı ve Kuşhane Mutfağı, salı günü hariç her gün 9.00 – 17.00 saatleri arasında ziyaret edilebiliyor. 

Sarayda restorasyon sonrası açılan yeni bölümler, Osmanlı harem teşkilatının şekillendiği yapıları barındırması bakımından oldukça dikkat çekiyor.

Bu bölümlerden Cariyeler ve Kadın Efendiler Taşlığı, Harem’in en küçük avlusu olarak biliniyor ve etrafında Kadın Efendiler ile cariyelere ait koğuşlar yer alıyor. 

16. yüzyılın ortalarında inşa edilen Taşlık’ta, dairelerin yanı sıra hamam, çamaşırhane ve kiler gibi günlük ihtiyaçların karşılandığı alanlar bulunuyor. Bu alanlardan biri olan Cariyeler ve Kadınefendiler Hamamı, titizlikle yürütülen restorasyon çalışmaları sonrasında, tarihinde ilk kez ziyarete açıldı. 

Sarayın en eski yapılarından biri olan hamam, soğukluk, ılıklık ve sıcaklık olmak üzere üç bölümden oluşuyor. Hamamda dönemin özelliklerini ve hamam kültürünü yansıtan eserler sergileniyor. 
 
Restorasyon sonrası modern sergileme düzeniyle ziyarete açılan Kuşhane Mutfağı’nda ise Topkapı Sarayı Koleksiyonu’ndan seçilen tombak, gümüş, bakır kap ve kaşıkların da aralarında bulunduğu objeler yer alıyor. Aynı zamanda mutfağa adını verdiği düşünülen ‘kuşhane’ adlı tencerelerden gümüş örnekler de sergileniyor. 

Kostümü ve tipik özellikleriyle dönemin karakteristik özelliklerini yansıtan ve mutfakta yemek hazırlıyormuş gibi duran silikon heykel de ziyaretçileri tarihte yolculuğa çıkarıyor. 

Cariyeler ve Kadınefendiler Taşlığı’nda yer alan ve restorasyonları tamamlanma aşamasına gelen diğer bölümlerin de yıl içerisinde ziyarete açılması planlanıyor.