10 pilottan 9’u: Yorgunluktan kokpitte uyukluyorum

Havacılık Tıbbı Derneği ve Havacılık ve Uzay Tıbbı Platformu havayolu pilotlarının yorgunluk sorunuyla ilgili bir çalışma tamamladı. Havacılık ve Uzay Tıbbı Kongresi’nde sunulan raporda çarpıcı sonuçlar yer aldı.

Son dönemde sıkça gündeme gelen yorgun pilot konusunda bilimsel bir çalışma yayınlandı. Havacılık Tıbbı Derneği ve Havacılık ve Uzay Tıbbı Platformu tarafından gerçekleştirilen, “Türk Sivil Hava Yolu Pilotları 2022 Yılı 1. ve 2. Dönem Yorgunluk Anketi Çalışması” sonuçları açıklandı.

Kaptan Pilot Engin Aksüt ve Dr. Rana Kesken’in Havacılık ve Uzay Tıbbı Kongresi’nde sunduğu sonuçlar hergün yüz binlerce kişinin kullandığı yolcu uçaklarının kokpitinde oturan pilotlarla ilgili endişe verici durumu ortaya koyuyor.

Ankete 1. Dönem 802, 2. Dönem 716 pilot katıldı. Katılan pilotların yaklaşık yarısı kaptan yarısı “First Officer”dı. .

İşte anketten bazı sorular ve çarpıcı cevaplar:

Pilotlar, yüzde 92 oranında “Görevimle ilgili son aylarda kendimi yorgun hissediyorum” dedi.

“Görevinizle ilgili olarak son dönemdeki yorgunluğunuzu
en yorgun düzeyden (7). en dinlenmiş düzey (1) olan aralıkta
bir skor vererek değerlendiriniz” şeklindeki çalışmaya pilotların yüzde 80’i “Tamamen yorgun”, “Oldukça yorgun” ve “Orta Düzey Yorgunluk” olarak işaretledi. Sadece yüzde 20’si “Biraz yorgun ve daha aşağı düzeyleri işaretledi.

“YORGUNLUKTAN KOKPİTTE UYUKLUYORUM” 

Pilotlar, “Uçuşlarınızda yorgunluk nedeni ile uyukladığınız
(mikro uyku) veya uykululuk hissettiğiniz oldu mu?” sorusuna çarpıcı bir şekilde yüzde 87 oranında evet dedi.

ESNİYORLAR, BAŞLARI ÖNE DÜŞÜYOR…

Katılımcı pilotların neredeyse tamamı, “Görev sırasında birlikte çalıştığınızdiğer pilotun yorgunluk belirtilerine hiç rastladınız mı?(Esneme, başınönedüşmesi, dikkat azalması, sorulara geç reaksiyon verme vs.)” sorusuna evet yanıtını verdi.

“DİNLENME SÜRESİ ÇOK KISA”

Pilotların yorgunluğa neden olan faktörlerin başında, minimum dinlenme süresini gösterdi. Hemen ardından limitlere yakın planlama ve şirketlerinin Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nden aldıkları özel istisnalar ve muafiyetlerle uçmak geliyor.

Pilotların kendini yorgun hissetmesine neden olan sebepler şöyle sıralanıyor: Minimum dinlenme ile planlanmış uçuşlar, gece uçuşları, uzun görev süresi, göreve sabah erken başlama, arka arkaya uçuşlar, kısa yatılar, 4 veya daha fazla bacak uçuşu, uzun gecikmeler, belkenmeyen uçuş değişiklikleri, jet lag.

İYİ HİSSETMESELER DE UÇMAK ZORUNDALAR

Çalışmanın en can alıcı sorularından biri de şöyleydi: “Yorgunluk nedeniyle “Unfit” olduğunuzu şirketinize bildirip uçuşa gitmediğiniz zamanlar oldu mu?(Unfit-to-Fly)” Pilotların sadece yüzde 9’u buna evet cevabı verdi. Yüzde 57’si “Hayır” derken, yüzde 34’ü şirketinde böyle bir uygulamanın olmadığını kaydetti.

Raporda, hem yolcuların hem mürettebatın sağlığı için pilotların çekinmeden şirkete yorgunum(unfit to fly)) dediğinde uçuşunun sorgusuz sualsiz ve doktor raporu istenmeden alınması ve bu konuda (suistimal edilmediği sürece) yaptırım olmayan bir sistemin getirilmesi gerektiği vurgulandı.

“Unfit to fly” hakkının koşulsuz şartsız yıllık belirlenecek bir limit dahilinde getirilmesi gerektiği belirtilen raporda, aynı gün içinde minimum dinlenmeyle 2 defa uçuş yapmanın hiçbir iş kolunda olmadığını ve insancıl olmadığı kaydedildi.

Raporda ayrıca şu tespitlere yer verildi: 

• Kitabi limitlerin dışında insani limitlerinde dikkate alınması, bizim bir uyku tuşumuz olmadığı gibi her zaman ve her şartta uygun dinlenmeyi gerçekleştiremediğimizin dikkate alınması ve Unfit to fly kavramının gerçek anlamda şirket kültürümüze yerleşmesi hususunda beklentiler var.

• Özellikle gece uçuşlarını müteakip mutlaka bir gece uykusu yapılması sağlanmalıdır. Kategori C meydan uçuşları öncesinde mutlaka 24 saatlik dinlenme yapılmalı.

“ÖLÜMLÜ BİR KAZAYA KADAR ŞİRKETLER DİKKATE ALMAYACAK”

• Pilotlar yorgun. Şirketler bunları dikkate almıyor ve almayacak , ta ki ölümlü bir kaza oluncaya kadar. O kaza da eğer Avrupa’da olacak olursa EASA işin içine girecek şirketlerimize hava sahası yasağı uygulayacak belki o zaman bir şeyler düzelir. Yoksa istediğimizi yapıyoruz ve her şey normal gidiyor yapmaya devam edelim mantığı ile hareket etmeye devam edecekler.

• İnsan olduğumuzun unutulmaması… Bir bilgisayar programının verileriyle yorgun olup olamayacağımıza karar verilmemesi. Yorgunluk önlenmelidir. Bitkinlik ile yorgunluk keskin çizgilerle ayrılmaz. “Yorgun olabilirsiniz” kabulü ile yapılan planlama ,sorunlara yol açmaktadır.

• Uçuş limitlerinin sürekli uygulanabilir limitler olmadığı dikkate alınmalıdır. Aylık planda limitlerde uçuşlar ihtiyaç doğrultusunda istisna olarak planlanmalıdır.

• Limitlerin sürekli normal bir planlama olarak uygulanması Yorgunluk ve bitkinliğe sebep vermekte ve insancıl olmamaktadır.

• Havacılıkta alınan en büyük risk yorgun pilottur.